U kunt overwegen uw vrijkomende lijfrente af te kopen. Natuurlijk zult u eerst langs het loket van de fiscus moeten. Wat daarna overblijft is contant beschikbaar. Het bedrag dat overblijft valt onder vermogensrendementsheffing. Na afkoop lijfrente betaalt u dan belasting in box 3.

De verschillende regimes van vrijkomende lijfrentes zorgen voor grote verschillen in de contante opbrengst bij afkoop lijfrente. De fiscus behandelt afkoop lijfrente als een soort “contractbreuk”. U had immers afgesproken de uitkering die u aankoopt met het kapitaal dat nu is vrijgekomen als inkomen op te geven. Over dat inkomen zou u belasting betalen in box 1. In ruil daarvoor mocht u de premies of de koopsom(men) aftrekken van uw belastbaar inkomen.

Afkopen bij oud regime lijfrente of koopsom

Met name voor een vrijkomende lijfrente die valt onder het oud regime kan direct afrekenen met de fiscus toch erg interessant zijn. Er worden geen boetes opgelegd en u mag er voor kiezen om slechts een gedeelte van uw vrijkomende lijfrente af te kopen. Gedurende de looptijd mag 2 keer een afkoop lijfrente plaatsvinden. Het bedrag waarover u wilt beschikken wordt bij uw inkomen in box 1 opgeteld. In het slechtste geval betaalt u dus 52% belasting over dit bedrag.

Door zorgvuldig te plannen, kunt u het fiscaal gunstigste moment kiezen voor (gedeeltelijke) afkoop lijfrente. Heeft u in een bepaalde periode geen of een laag inkomen in box 1 dan kan afkoop fiscaal gunstig uitpakken. Dit is een belangrijk voordeel van het oud regime bij afkoop lijfrente.

Afkopen bij nieuw of huidig regime lijfrente of koopsom

Voor een vrijkomende lijfrente die valt onder het nieuw of huidig regime is de regeling bij (gedeeltelijke) afkoop lijfrente gecompliceerder. Versimpeld komt het erop neer dat u naast inkomstenbelasting ook een revisierente verschuldigd bent. Deze revisierente bedraagt 20% van de waarde. Revisierente is dus eigenlijk de boete die u betaalt voor de “contractbreuk”. (Eigenlijk een rare boete want in de meeste gevallen zal de fiscus meer ontvangen bij afkoop in één keer dan bij een uitkering over een reeks van jaren. Er treedt bij afkoop lijfrente immers een piek op in het belastbaar inkomen in box 1.)

Technisch is het zo dat eerst de in het verleden afgetrokken premies als “fictieve negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen” bij uw inkomen opgeteld worden. Daarnaast wordt de meerwaarde van uw vrijkomende lijfrente belast. Let op: als uw rendement negatief is, wordt altijd over de betaalde premies belasting geheven. Tot slot wordt revisierente geheven over de waarde bij afkoop lijfrente.

Afkopen kleine lijfrente

In het belastingplan 2009 is de mogelijkheid opgenomen om kleine lijfrentes af te kopen zonder boete (revisierente). De waarde (in het economisch verkeer) van de lijfrente mag niet hoger zijn dan € 4.000.
Deze afkoop wordt gezien als een periodieke uitkering en is belast volgens het tarief van box 1. De verzekeraar zal alvast loonbelasting inhouden als voorheffing op de inkomstenbelasting.
Om alvast een rem te zetten op een creatieve benadering van deze afkoopmogelijkheid worden meerdere lijfrentespaarrekeningen en -beleggingsrechten bij 1 aanbieder gezien als een eenheid.